Odluku je doneo patrijarh Vartolomej iz Carigradske patrijaršije, sa kojom je Ruska pravoslavna crkva zatim prekinula sve veze.
Patrijarh Vartolomej zaslužuje posebnu pažnju - i to ne samo zato što je u ispitivanje situacije u Ukrajinu i sastavljanje izveštaja poslao američkog pravoslavnog mitropolita Danijela, koji je i pre Vartolomejevog saopštenja izjavio da je već doneta odluka o priznavanju autokefalne Ukrajinske pravoslavne crkve bez obzira na stav Ruske pravoslavne crkve.
Nekoliko sati pre pokušaja vojnog udara u Turskoj 2016. na Vartolomejevu rezidenciju u Carigradskoj patrijaršiji nepoznate osobe bacile su Molotovljeve koktele, zbog čega je Vartolomej hitno napustio Tursku. Vratio se tek kada je puč propao. Tvrdio je da su Molotovljeve koktele na njegovu rezidenciju bacali pučisti, članovi "terorističke organizacije FETO", predvođeni Fethulahom Gulenom, koji živi u Sjedinjenim Državama.
Međutim, ta objašnjenja nisu bila uverljiva za Nacionalnu obaveštajnu organizaciju Turske (MIT). Više turskih medija i grčki magazin "Epikaira" objavili su da su turske obavještajne pratile Vartolomeja više od godinu i po dana i otkrile njegovu pravu ulogu u puču. MIT je pozvao Vartolomeju na saslušanje preskočivši tursko pravosuđe da ne bi komplikovao odnose sa SAD.
Konstantinopoljska ili Carigradska patrijaršija ponekad se naziva "američka ambasada u senci u Turskoj". Za patrijarha Vartolomeja se kaže da je nezvanični informator Vašingtona o "ispravnom ponašanju" Ankare. Izveštaj o patrijarhu u Vašingtonu po pravilu završavaju tako da se svake godine američki Kongres, nakon Vartolomejeve rezolucije i pisma, "požali" Ankari zbog njenog odnosa prema pravoslavnoj crkvi u Turskoj i prema ekumenskom patrijarhu. Godišnji izveštaj američkog Kongresa o njegovoj "posebnoj zabrinutosti" o ovoj temi je indirektni je dokaz saradnje Carigradske patrijaršije sa diplomatijom i tajnim službama Sjedinjenih Država, tvrde mediji.
Mediji navode da je istina da se Carigradska patrijaršija u Turskoj, u poređenju sa alavitskim muslimanima ili jermenskom apostolskom crkvom, nalazi u privilegovanom položaju, sve zahvaljujući "pokriću" američkih službi koje Ankara nikada nije rizikovala da iritira.
Deo ovog "pokrića" u očima Ankare je i pravoslavni Red apostola Andrije Prvozvanog u Njujorku, formiran po ugledu na katoličke monaške redove i direktno podređen Vartolomeju. Čelnici reda nose starinski naziv "arhona". Smatra se da arhon može da otvori visoko državno predstavništvo u bilo kojoj zemlji u kojoj Carigradska patrijaršija ima svoje interese. Glavni arhon je vrsta velikog pravoslavnog magistra, koji nosi titulu nacionalnog lidera. Sadašnji nacionalni lider je Antonios Lambriakis.
Godine 2002. otvorili su predstavništvo kod turskog premijera Abdulaha Gula, nakon čega je Gul, u sklopu svojih planova za ulazak Turske u Evropsku uniju, pristao da ponovo otvori Kalcedonski teološki seminar.
Grčku bogosloviju na ostvru Halki turske vlasti su zatvorile 1971. godine po zakonu koji zabranjuje da privatna visokoškolska ustanova radi u Turskoj. Bogoslovija je zvanično grčka, ali finansirana iz Sjedinjenih Država, a 1971. su Turci verovali da Carigradska patrijaršija ima veze sa crnim pukovnicima u Grčkoj, a od preko njih i s američkim obaveštajcima. Turci na bogosloviju u Halkiju tradicionalno gledaju kao na glavni most Vašingtona do Grčke, gde Amerikanci pripremaju novi ugovor iz Sevresa, novi verziju onog iz 1920. kada je podeljeno bivši Osmansko Carstvo.
Maj 2013: Hilari Klinton, tada šefica američke diplomatije, i Abdulah Gul
Pre 16 godina je premijer Abdulah Gul predao sve položaje u Halkiju Antoniosu Lambriakisu. Dakle, ne pravoslavnom episkopu, već pojedincu, profesoru radiologije na Medicinskom fakultetu. Poznato je da istraživanja u radiologiji u Sjedinjenim Državama aktivno sprovode i nadziru Pentagon, NASA i tajne službe. Zbog toga je tursko rukovodstvo posumnjalo da je doktor i prvi čovek Reda apostola Andrije Prvozvanog u Njujorku zapravo agent CIA, a proevropski premijer Gul bi mogao da bude u dogovoru s njim.
Pošto je u leto 2016. osujećen vojni udar, glavni Gulov zadatak bio je da opovrgne da je dugo godina bio prijatelj s Fethulahom Gulenom. Prema turskoj štampi, tokom puča je Gul je pozvao turskog predsednika Erdogana "da ne sledi put latinoameričkih diktatora, već da pregovara sa suprotnom stranom".
Prošlog juna je pomoćnik Fethulaha Gulena, Osman Šimšek, napisao na društvenim mrežama kako su Abdulah Gul i bivši premijer Turske Ahmet Davutoglu posetili Gulena u njegovoj rezidenciji u Pensilvaniji. Gil je brzo izjavio da se nikad nije susreo s vođom organizacije zabranjene u Turskoj. Na to je Šimšek podsetio na Gulove reči: “Mnogo mi nedostaje Hodž-efendi…”, kako Gulena zovu njegovi obožavaoci.
Patrijarh Vartolomej tvrdi da mu je Erdogan obećao da će ove jeseni ponovo otvoriti bogosloviju u Halki - 16 godina posle Gulovog obećanja. Sudbina bogoslovije zapravo zavisi od odnosa Ankare sa Vašingtonom i Evropskom unijom. Kada odnosi postaju topliji, nada Carigradske patrijaršije raste.
Za Rusku pravoslavnu crkvu, koja okuplja najveći broj pravoslavnih vernika, uopšteno je profitabilnije da Turci na mestu bogoslovije naprave muslimansku medresu. Tamo nijedan student nije postao poznati teolog. Učitelji su proučavali i poboljšali svoje kvalifikacije u inostranstvu, ponekad čak i u katoličkim i protestantskim fakultetima u Evropi i Sjedinjenim Državama.
Bogoslovija se nije tradicionalno bavila tumačenjem pravoslavne misli, već je to više složena teološka komisija koja obavlja delikatne zadatke Carigradske patrijaršije. Na osnovu teološkog zaključka bogoslovije iz 1913. godine, uz pomoć ruskih vlasti je više od 700 ruskih monaha sa Atosa proterano zbog "jeresi". Korišćena je i vojna sila, a mnogi su oginuli. Kasnije se ispostavilo da su teolozi iz Carigradske patrijaršije, koristeći se suptilnim lažima, Svetu Goru "oslobodili od Rusa”.
Budući da je veliki deo ruskih pravoslavca bio ogorčen zbog učešća carskih vlasti u "pogromu na Atosu", Grci su uspeli da zapale nemire u ruskoj državi i podele rusku crkvu.
Godine 1920, kada je u Rusiji besneo građanski rat, učitelji bogoslovije su se obratili "Poslanicom svim hrišćanskim crkvama". Ovom porukom je tadašnji ekumenski patrijarh Dorotej proglasio "smrt ruske države i ruske crkve", pozvavši pastvu ruske crkve da pređe pod "homofor" Konstantinopolja.
Turci su smatrali da je Dorotej izdajica domovine. Rođen i odrastao u Turskoj, patrijarh Dorotej je posle 1918. godine na međunarodnim konferencijama pozvao na uništenje Osmanskog Carstva. Vešto je uvlačio u svoje intrige neke od jermenskih izbeglica iz Anatolije koji su se naselili u Evropi. Neuspešni rat za slobodu Pontskih Grka od Turaka do "poslednjeg Jermenca" služio je turskoj antijermenskoj propagandi u godinama koje dolaze, a takođe je bio uzrok masovne depopulacije grčkog stanovništva u Turskoj.
Carigradska patrijaršija aktivno radi na tome da se obezbedi da Mala Azija i Grci u Turskoj žive što je moguće gore, jer od toga imaju koristi Sjedinjene Države, koje tako mogu da ostvare veći uticaj na "meki trbuh NATO pakta".
Bogoslovija u Halki ušla je u istoriju pravoslavne crkve tako što je početkom XX veka razvila takozvanu "Fanarističku doktrinu", koja suptilno promoviše jedinstvo svih pravoslavnih zajednica, uključujući i raskolnike, koji bi bili ujedinjeni u "Jednu pravoslavnu crkvu" pod pokroviteljstvom carigradskog patrijarha. Za laike, carigradska patrijaršija bi bila "drugi Rim", a patrijarh, koji trenutno ima status prvog među jednakima, uživao bi status nespornog vođe, kao papa u Rimokatoličkoj crkvi.
Ova misao je rođena u Carigradskoj patrijaršiji između 1918. i 1920. godine, davno pre pojave katoličkog ekumenizma u varijanti II Vatikanskog koncila i pape Jovana Pavla II.
Ovde dolazimo do Fetulaha Gulena, koji se oko ovog pitanja slaže sa Carigradskom patrijaršijom. Doktrina Gulena o "umerenom" ili "toplom" islamu sugeriše oblik proširenog međureligijskog dijaloga koji je danas vrlo popularan, ali se liberali njime služe u političke svrhe. Na internetu ćete videti nekoliko fotografija Gulena sa patrijarhom Vartolomejom i drugim crkvenim velikodostojnicima. Gulen i Vartolomej prvi put su se sreli 1996. godine.
Fetulah Gulen s papom Jovanom Pavlom Drugim 1998.
Tokom ovog dijaloga Vartolomej se složio s Gulenom da se brišu verske i kulturne granice, pa i verska tradicija i civilizacija zasnovana na njoj. Patrijarh Vartolomej i njegovi potčinjeni su redovni učesnici Gulenovih međureligijskih događaja.
Ljudi bliski Gulenu suprotstavljaju se Dijanatu, Organizaciji za vođenje verskih poslova u Turskoj, jer Dijanat povezuju sa Erdoganom, danas najgorim Gulenovim neprijateljem. "Fetulah Gulen, koji se zalaže za saradnju i razumevanje među sledbenicima različitih veroispovesti, susreo se s katoličkim papom Jovan Pavlom II, pravoslavnim patrijarhom Vartolomejem i mnogim drugima”, podsetila je ranije ovog meseca u petak službena internet stranica Gulenovog "edukativnog" projekta Hizmet.
Prema njima, Carigradska patrijaršija uključuje i svoju rastuću pastvu i vernike drugih hrišćanskih crkava u škole Hizmeta. To se jasno vidi u primeru hrišćanskih baltičkih zemalja, gde Gulenovi emisari aktivno rade s mladim pravoslavcima, katolicima i luteranima. Gulenove pristalice iz baltičkih država, Norveške, Švedske, Ukrajine i Belorusije, organizovale su u aprilu 2016. godine Međunarodni festival kulture i jezika u kulturnom centru "Splendid Palas" u Rigi.
"“Zahvaljujući kombinaciji umerenog islama, filantropije i međureligijskog dijaloga, Hizmet pokazuje da religija nije opijum za narode", preneli su u izveštajima koje je Gulen dobio pre tri godine. Ali na njihovu veliku žalost, Erdogan sve više i odlučnije zatvara mreže privatnih škola Hizmeta u Turskoj i izvan njezinih granica, a turski predsednik namerava da "zadavi pokret".
Vartolomej je lično dao "patrijaršijski blagoslov" Gulenu u intervjuu za Čikago Tribjun 2012. godine.
"On gradi mostove i religije moraju da grade mostove. Zato nam je potreban međuverski dijalog. Njegova je ideja da ujediniti sve vernike za dobro čovečanstva. Ne bi više trebalo postojati verskih fanatika koji razdvajaju ljude", rekao je za Gulena ekumenski patrijarh. Pravoslavni-muslimanski dijalog na platformi Gulena je Vartolomej nazvao "većim nego što je ikada itko mogao zamisliti".
Ali, ovde postoji i skriveni smisao reči. Recite muslimanima, posebno Turcima, kojima su Grci uvek bili najgori neprijatelji, da je samo Gulen "zrak svetlosti u kraljevstvu tame". Stoga ga je njegov blaženi patrijarh Vartolomej snažno preporučio i da se vođe svih religija okrenu prema Fethulahu Gulenu kao idealnom pregovaraču sa islamskim svetom.
Pravoslavnim Srbima, koje je Vartolomej zabrinuo svojim posetama Kosovu pre više od 20 godina, Gulen ne pomaže, nego samo šteti. Prema svedočenju nemačke poslanice Rebeke Harms, "lider" Kosova Hašim Tači je Gulenov učenik. Krajem marta je šest turskih zvaničnika Gulenove terorističke mreže sa Balkana deportovano iz Kosova u Tursku, ali na jasan zahtev turskih specijalnih službi. Cihan Ozkan je bio odgovoran za prikupljanje sredstava od balkanskih sledbenika i slanje tih sredstava pokretu i centrali u Pensilvaniji.
Osman Karakaja je kao forenzički stručnjak prethodno je prethodno sproveo forenzičke i medicinske preglede u korist Gulenovog pokreta, tokom istrage o vojnom udaru 2016. godine, a ranije i na suđenju u slučaju "Ergenekon" i "Kuvaldi", dva neuspela vojna i nacionalistička udara 2003. i 2007. godine, posle kojih se klupko istrage opet odmotalo ravno do Gulenove rezidencije u Sjedinjenim Državama. Hasan Gunakan je bio odgovoran za osoblje za balkanske FETo škole "Gulustan" i "Mehmet Akif".
Godine 2016. tursko rukovodstvo traži da Beograd zatvori Gulenovu školsku mrežu Hizmet u Srbiji. Naime, Gulen u Srbiji i na Kosovu ima najveće aktivnosti u regiji, što je indirektan dokaz da se na Balkanu podstiče patrijarh Vartolomej, kog je vrh Srpske pravoslavne crkve, odnosno patrijarh srpski Irinej, pismom blago upozorio na opasnost koju za jedinstvo pravoslavlja može da izazove njegov naum da prizna u početku spomenute ukrajinske crkve, jer će time prekršiti kanonska i istorijska prava Crkve.
Fetulah Gulen je sa svojim lažnim "mekim" i "ekumenskim" islamom morao da deluje kroz prijatelje u pravoslavlju, a najvećeg ima u Carigradskoj patrijaršiji.
Dok s jedne strane promoviše "ekumenizam" među različitima religijama, zajedno s Carigradskom patrijaršijom radi na potkopavanju osnova crkve koja okuplja najveći broj pravoslavnih vernika za koje se smatra da su "neprijatelji" NATO pakta i zapadnih liberalnih vrednosti.
Vartolomej je ne samo dugogodišnji Gulenov prijatelj, već i njegov najbliži saveznik. Gulen od 1999. godine trajno živi u Sjedinjenim Državama, odakle upravlja impresivnim carstvom, koje je, međutim, poslednjih godina znatno oslabilo. I patrijarh Vartolomej je svojevrsni američki stanovnik u bliskoistočnom bloku NATO pakta i više je u ulozi američkog portparila u Turskoj, nego što predstavlja pravoslavne crkve. On sada treba veliku podršku Vašingtona, bez obzira na to ko je u Beloj kući, iako je malo verovatno da Tramp, bez savetnika, išta od navedenog može da razume.
Međutim, Vartolomej i njegovi podređeni predstavljaju ozbiljnu opasnost za Erdogana, a MIT i Hakan Fidan to dobro znaju. Gulen je već zauzeo prvo mesto na "crnoj listi" turskog predsednika. Vartolomej se još drži van Erdoganove "liste neprijatelja", ali njegove veze s Gulenom će pre ili kasnije biti objavljene, uz sve posledice za tursku vladu i Erdogana.
S druge strane, Moskva verovatno podseća Tursku kako bi njena dužnost bila da poglavara Carigradske patrijaršije propita po više osnova, između ostalog zbog povezanosti s terorizmom. Međutim, to je veliki zalogaj čak i za Erdogana jer bi dirnuo u osinjak u koji ni Osmanlije nisu dirale.
Ipak, ostaje istorija, koju je danas mnogo lakše pisati nego pre sto ili dvesta godina, a ona će zapamtiti perfidnog patrijarha iz Istanbula i istinu o parčanju pravoslavnih crkvi, od kojih je poslednja na redu - najveća i najmoćnija Ruska pravoslavna crkva, koja je već odlučila da prekine sve veze s Carigradskom patrijaršijom, koju je proglasila "raskolničkom".
Kurir.rs/Logično.com
Foto: AP/Reuters
NE PROPUSTITE
