Ali zanimljivije od fascinantnog krajolika je istorija sela – jedinog sela na svetu koje je izgubilo svoju državu. Dok u ostatku doline Ladak žive budisti iz Tibeta, koji nastanjuju Ladaki, Turtuk je selo naseljeno stanovnicima koji pripadaju Baltisu – etničkoj grupi tibetanskih korena koji uglavnom žive u Pakistanu u regiji Skardu.
Meštani su Norbakšia muslimani, sufijska islamska sekta koji govore tibetanskim Balti jezikom i imaju puno više veze sa sunarodnjacima u Baltistanu, koji se nalazi unutar Pakistana, tek 6 km niz put. Zapravo Turtuk je bio deo Pakistana sve do 1971. kad ga je indijska vojska okupirala tokom graničnog rata duž Linije razgraničenja, sporne linije koja prolazi kroz neke od najviših i najsurovijih planinskih krajolika na kugli zemaljskoj.
Indija nikad nije vratila selo zbog zabrinutosti za bezbednost granice. Stanovnici koji su tog dana 1971. godine bili u poseti prijateljima ili bili s te strane granice, više nikada nisu mogli da se vrate kućama, a Indija je godinama zapečatila to područje i održavala strogu kontrolu nad regionom. Međutim pogranično područje je protekle decnije bilo mirnije.
Konačno 2010. Turtuk je otvoren za turiste što je omogućilo strancima da vide jedinstveno selo i način života. Stanovnici Balti za gradnju kuća koriste najviše stene Karakoruma koje ih okružuju. Kamen im služi i za popločavanje ulica, ali i izgradnju kanala za navodnjavanje, kako bi zalevali svoje useve, piše BBC.
Turtuk se nalazi na nižoj nadmorskoj visini od ostalih mesta u dolini i smestio se na samo 2.900 metara nadmorske visine. Tu leta mogu biti izrazito vruća, a seljaci su iskoristili stene kako bi izgradili skladišta od prirodnog kamena koji koriste za čuvanje mesa, maslaca i drugih kvarljivih materijala tokom leta.
Poznati i kao 'nangčung' u Baltiju, što znači 'hladna kuća', ovi su kameni bunkeri dizajnirani tako da imaju praznine koje omogućavaju prolazak hladnog vazduha kroz koji održava hranu hladnijom od spoljne temperature.
Uprkos činjenici da su Indija i Pakistan još uvek u sukobu oko Kašmira, u Turtuku se život odvija mirno. Seljaci su dobili indijske lične karte nakon preuzimanja 1971. godine, a nedavni napori za modernizacijom doline Nubre, od boljih puteva, zdravstvenih usluga i prevoza, kao i nedavni procvat turističkih ruta, znače da dolaze bolja vremena za Turtuk. Međutim ovde se ne oseća previše duh Indije. Voćnjaci marelice, džamije Norbakšia, kameni domovi i kanali za navodnjavanje - kao i tradicionalna baltska jela poput kisera – heljdinog hleba, obloženog mesom jaka ili poslužena s muskatnim oraščićem, marelicom, orasima i balaj – supa sa velikim rezancima od heljde – to čuva selo vernim svojim blatskim korenima.
Selo je posebno simpatično u jesen, kada redovi stabala topole menjaju boju i pružaju svetli predah od kamena koji je glavno obeležje krajolika. Iako i u drugim delovima Ladake koriste kamen za gradnju kuća, one nigde drugde nisu tako čvrste i postojane kao ovde u Turtuku, bez obzira što je to područje zemljotresa i klizišta. To je mesto gde stanovnici nisu samo naučili da žive u skladu sa svojim škrtim okruženjem, nego su u tome i uspeli. Stanovnici ostaju verni svojoj kulturi i korenima uprkos tome što su 'izgubili' domovinu. Okrenuti su budućnosti i turistima iz celog sveta koji ih svakodnevno obilaze.
(Kurir.rs/Express.hr/Foto: Printscreen Youtube)
NE PROPUSTITE
