Podzemlje Manuša ponovno oduševljava splitske arheologe i građane koji vole starine: već prvog dana radova na rekonstrukciji asfaltnog dela na pločniku i kolniku u Ulici Domovinskog rata (zapadno od Županije) na svetlu su se pokazali masivni temelji i zidovi velike građevine kvadratnog oblika, koja se proteže na zapad prekosaobraćajnice do nalazišta Ad basilicas pictas.
"Reč je o velikoj kvadratnoj građevini iz Dioklecijanovog doba čije su dimenzije 70 puta 70 metara s kružnim dvorištem i boksovima. Čim smo skinuli sloj asfalta na manjoj površini, otkrili smo velike zidove širine 60 centimetara ili dve rimske stope čiji je temelj još širi, oko jednog metra, a pronašli smo i spoljne boksove i apsidu" objasnio je arheolog Nebojša Cingeli, nadzorni arheolog na radovima koje izvodi kompanija "Temenos", uz nadzor konzervatora.
Zanimljivo je da se novootkriveni zidovi savršeno uklapaju u rekonstrukciju dr. Katje Marasović s Katedre za graditeljsko nasleđe Fakulteta građevinarstva, arhitekture i geodezije u Splitu, koja je s timom arheologa 2020. godine pretpostavila da je reč o maceliju (macellumu), kasnoantičkoj pijaci. Tlocrtni oblik velike građevine s kružnim dvorištem okruženim tremom, na koji su orijentisane 24 prostorije površine od oko 25 kvadrata i sa spoljnim plaštom kvadratnog tlocrta, gde se može pretpostaviti još 28 prostorija površine od 30 do 70 kvadrata i sa po jednim ulazom u sredini svakog pročelja, upućuje na pretpostavku da se radi o rimskoj zatvorenoj pijaci domaćih namirnica.
Ovaj deo grada već decenijama je pravi izvor arheologije koji svedoči o postojanju urbanog područja izvan Dioklecijanove palate, čak i starijeg naselja od Palače, pod nazivom Spalatum.
Na zapadni deo pretpostavljene rimske pijace u petom i šestom veku "nalegle" su poznate "oslikane bazilike", u kojima je 1185. održan važan crkveni sinod, a to istraživanje provedeno je 1954. godine. Krajem devedesetih godina arheološka istraživanja pokazala su masivne antičke zidove, pa se pretpostavilo kako je reč o odeonu – teatru, potom je 2013. struka iznela mišljenje da je reč o amfiteatru, a nakon iskopavanja 2016. pojavila se najnovija teorija – o velikoj pijaci mesa i ribe. Ovo je zdanje i na trasi akvedukta koji se iz Solina spušta do Palače, a arheolozima bi bilo zanimljivo da pronađu skladišta za vodu, kojih je sigurno bilo.
"Celo područje prepuno je arheologije, od Vile Plevne pa južnije svako sondiranje pokazuje antičke građevine i bogatstvo manjih nalaza. Čini se da su Mlečani od ovdašnjih rimskih građevina podizali barokne bedeme. Ostataka nema samo na aktuelnom gradilištu Smal Mala, a pretpostavljam da je razlog prethodna izgradnja parkirališta, koje je "uklonilo" kompletnu arheologiju" smatra arheolog Cingeli.
"Trenutno je najveća enigma namena ove građevine na kojoj sada radimo, u nekoliko navrata stručnjaci su menjali mišljenje, budući da se istraživalo fragmentarno jer nalazište leži ispod jedne od najfrekventnijih gradskih saobraćajnica. Ako je reč o maceliju, on je zaista impozantnih dimenzija, prostraniji od sličnih pijaca u Rimu. Tek smo započeli sa ove strane, obim je sve do Pravnog fakulteta, a ići ćemo i ispod saobraćajnice. Biće interesantno, strpite se" optimističan je Nebojša Cingeli.
(Kurir.rs/Jutarnji/Slobodna Dalmacija/Preneo: A.N.)
NE PROPUSTITE
