NAJVEĆE POBEDE I PORAZI SRPSKE VOJSKE (14)! PAD BEOGRADA: Sedam pijanih Švaba

Drugi svetski rat je trajao od 1939. do 1945. godine. Po broju država, odnosno ljudi koji su u njemu učestvovali, te broju ljudskih žrtava - između 50 i 75 miliona - i stepenu materijalnog razaranja, Drugi svetski rat predstavlja najveći oružani sukob u istoriji čovečanstva.

Zašto se ratovalo

✖ Pošto su Beograđani na demonstracijama 27. marta 1941. godine odbacili pakt s Nemačkom, lično Hitler naredio je da se bombarduje jugoslovenska prestonica i okupira Jugoslavija. Operacija bombardovanja Beograda imala je tajni naziv „Strašni sud“, a otpočela je 6. aprila u 6.30 ujutru, bez objave rata.

Grad je bombardovan u četiri naleta 6. aprila, i ponovo 7, 11. i 12. aprila 1941.

S Nemcima u Zemunu, Pančevu i na Avali, Vrhovna komanda zaključila je da je svaki otpor samo produžetak agonije Beograda. Doneta je odluka da se u gradu i oko njega ne pruža nikakav oružani otpor, jedinice kojima je zadatak bio da ga brane povučene su.

Uoči bitke

✖ SS divizija „Rajh“ bila je jedna od najelitnijih jedinica nemačkih oružanih snaga. Uglavnom je bila sastavljena od prekaljenih veterana iz Poljske i Francuske, kao i folksdojčera iz okupiranih zemalja, a upućivana je kao prethodnica na sve kritične tačke. Dvadesetšestogodišnji SS kapetan Fric Klingenberg bio je komandir izviđačke čete ove divizije. Sa jednim odeljenjem on se 12. aprila pre podne našao na banatskoj obali Dunava, naspram Višnjice, samo nekoliko sati pošto je srušen pančevački most.

Esesovci su, izviđajući dvogledom desnu obalu reke, mogli da ustanove da su Višnjica i Karaburma pusti, i da u gradu verovatno nema nikakve vojske.

Kako je tekla bitka

✖ Jedan od Klingenbergovih ljudi našao ja ostavljeni motorni čamac jugoslovenske vojske, pa je Klingenberg prešao na beogradsku obalu nabujalog Dunava sa jednim poručnikom i osmoricom vojnika. Dvojici je naredio da se vrate po ostale, ali je jedno deblo prevrnulo čamac i teška oprema odvukla je vojnike na dno reke, a kapetan i šest njegovih ljudi ostali su na beogradskoj strani.

Uputili su se ka gradu. Sreli su dva vojna kamiona i jedan autobus s pedesetak jugoslovenskih rezervista koji su, napušteni od komande, besciljno lutali. Ovi uplašeni i umorni vojnici su se sa olakšanjem predali sedmorici esesovaca. Srbi su sa sobom vodili jednog polupijanog nemačkog turistu koga su uhapsili kao špijuna. On se Klingenbergu stavio u službu kao prevodilac.

Esesovci su, sada motorizovani, ušli u grad i niz Bulevar kralja Aleksandra došli do nemačke ambasade, koja se nalazila preko puta Crkve Sv. Marka.

Tu su ih dočekala trojica nemačkih špijuna, koja su se još od 2. aprila krila u podrumu zgrade, sa zadatkom da prihvate prethodnicu nemačkih grupa kad Beograd bude osvojen.

Oni su odmah, od krova do prizemlja zgrade poslanstva, razvili crvenu nacističku zastavu i radio-stanicom višoj komandi javili da je Beograd pao. U njemu se u tom trenutku nalazilo 1.300 jugoslovenskih vojnika!

Šta je bilo posle

✖ Naredne noći delovi nemačke 8. divizije sa zemunske strane zauzeli su severne krajeve grada, a sutradan, 13. aprila rano ujutru, u Beograd je pobedonosno stupila i jedna oklopna divizija. Kasnije tog dana pristigao je i jedan pešadijski puk. Već 14. aprila pristigli su i pripadnici vojnoobaveštajne službe Abvera, koji su odranije imali spiskove svih državnih činovnika spremnih da se stave u službu okupatoru. Tako je brzo formirana kvislinška vlast.

Posledice

✖ Pad Beograda označio je propast Jugoslavije 1941. godine. Klingenberga i šestoricu njegovih pratilaca Hitler je odlikovao za osvajanje Beograda. Krajem 1944. godine Fric Klingenberga imao je čin pukovnika kad je preuzeo komandovanje jednom SS divizijom. Poginuo je pokušavajući da zaustavi napredovanje Amerikanaca.

Dušan Simović

Dušan Simović (1882-1962) bio je armijski general Vojske Kraljevine Jugoslavije, načelnik Glavnog generalštaba, a posle državnog udara 27. marta 1941, kojim je zbačena pronemačka vlada, postao je predsednik vlade. Posle kapitulacije Jugoslavije 1941. izvesno vreme zadržao je mesto premijera, pred kraj rata podržao je Tita i partizane, a posle rata vratio se u zemlju i bio svedok protiv Draže Mihailovića na njegovom suđenju.

Razmere razaranja

U bombardovanju Beograda 1941. poginulo je 2.274 ljudi. Porušeno je 627, veoma oštećena 1.601 a delimično oštećeno 6.829 zgrada. Teško je oštećena Vaznesenjska crkva, u kojoj je bilo vernika. Najznačajniji spomenik kulture uništen u bombardovanju je Narodna biblioteka sa 350.000 knjiga, uključujući srednjovekovne spise neprocenjive vrednosti.

Kurir/Momčilo Petrović

Foto: Arhiva