Naučnici smatraju da su otkrili dokaze u prilog postojanja nisko položenog kontinenta koji je postojao pre 40-ak miliona godina, a omogućio je azijskim životinjama da kolonizuju Evropu.
Prema studiji, objavljenoj u časopisu "Earth-Science Reviews", kontinent kom su naučnici dali ime Balkanatolija prostirao se od Balkana na zapadu do Kavkaza na istoku i Turske na jugu, a nestao je i postao kopneni most između Azije i Evrope kada su nivoi mora pali pre nekih 34 miliona godina.
"Kada i kako je prvi talas azijskih sisara stigao do jugoistočne Evrope, ostaje slabo poznato", pišu paleogeolog Aleksis Liht iz Francuskog Nacionalnog centra za naučna istraživanja i njegovi saradnici u svojoj novoj studiji.
Novi fosilni nalazi na Balkanu
Fosili su ranije ukazivali da je pre oko 34 miliona godina, na kraju razdoblja koje se naziva eocen, u iznenadnom izumiranju poznatom kao Veliki prekid (Grande Coupure) ogroman broj autohtonih sisara nestao iz zapadne Evrope dok su se u isto vreme pojavili novi azijski.
Međutim, novi fosilni nalazi otkriveni na Balkanu promenili su tu vremensku liniju i ukazali na postojanje posebne bioregije koja je azijskim sisarima omogućila da kolonizuju jugoistočnu Evropu još 5 do 10 miliona godina pre nego što se dogodio Veliki prekid.
Kako bi istražili mogućnost postojanja nestalog kontinenta, Liht i njegovi saradnici ponovno su analizirali fosile sa svih poznatih nalazišta na području koje pokriva današnje Balkansko poluostrvo i Anadoliju, najzapadniju izbočinu Azije.
Starost ovih nalazišta revidirana je na temelju postojećih geoloških podataka, a tim je rekonstruirao paleogeografske promene koje su se dogodile u regiji, koja, kako su istakli, ima "složenu istoriju epizodnog potapanja i ponovnog izdizanja".
Balkanatolija
Analiza je pokazala da deoba sisara diljem Evroazije u eocenu govori u prilog postojanju biogeografske regije, nazvane Balkanatolija, koja ranije nije bila prepoznata. Ona je tokom ranog i srednjeg eocena bila morem odvojena od kopnene Evroazije i formirala je niski arhipelag na kojem su uspevali endemski i anakroni sisari.
No, pad nivoa mora, izdizanje leda na Antarktici i tektonski uslovljeno povlačenje mora u istočnoj Anadoliji i Malom Kavkazu tokom kasnog srednjeg eocena, pre 40 do 34 miliona godina, pretvorili su izolovani kontinent u most između Azije i Evrope i omogućili kolonizaciju Evrope azijskim kopitarima i glodarima.
"Ove paleogeografske promene pokrenule su propast Balkanatolije kao posebne biogeografske regije i utrle put širenju azijskih endemskih klada pre i tokom Velikog prekida u zapadnoj Evropi", tumače autori.
Povoljan put za životinje
Ovaj južni put iz Azije u Evropu preko Balkanatolije verovatno je za životinje bio povoljniji od puteva na višim geografskim širinama kroz središnju Aziju koja je u to vrijeme bila sušnija i hladnija, pokrivena pustinjskim stepama.
Liht i njegovi saradnici su, među ostalim, na novom fosilnom nalazištu u Turskoj, čija je starost procenjena na 38 do 35 miliona godina, otkrili fragmente čeljusne kosti koji pripadaju životinji nalik nosorogu. Fosil je verojatno najstariji kopitar nalik azijskom koji je do sada otkriven u Anadoliji i prethodio je Velikom prekidu najmanje 1.5 miliona godina, što sugeriše da su azijski sisari preko Balkanatolije putovali prema Evropi.
Tim ipak upozorava da će tezu o povezanosti Evrope i Azije preko Balkanatolije trebati nastaviti istraživati. Ističu da se ona za sada temelji samo na "fosilima sisara" te da tek treba "nacrtati potpuniju sliku o biološkoj raznolikosti Balkana iz prošlosti".
No, s druge strane podsećaju da su fosilni zapisi sisara i drugih kičmenjaka koji žive na ostrvima obično retki i neujednačeni dok bogati kopneni fosilni zapisi Balkanatolije "pružaju jedinstvenu priliku za dokumentiranje evolucije i odumiranja ostrvskih biota u dalekom vremenu".
(Kurir.rs/A.M./Index.hr)
NE PROPUSTITE
Bonus video:
